Худо Ҷуёи Тоҷикон аст – 6
Боби 6 – Пешгӯии Исои Масеҳ
«Биёву маърифат аз ман шунав, ки дар суханам,
Зи файзи Рӯҳулқудус нуктаи саъодат рафт.» Ҳофиз
Дар вақти зиндагӣ ва фаолияташ дар замин Исои Масеҳ дар бораи оянда пешгӯиҳои бисёр кардааст. Масалан Ӯ ҳафт маротиба дар бораи мурданаш (Инҷили Матто 16:21; 17:9; 17:12; 17:22-23; 20:18-19; 20:28; 26:1-2); ва ҳам дар бораи боз ба дунё омада подшоҳӣ карданаш (Инҷили Матто боби 24) то абад зинда монданаш (Инҷил, Ваҳй 1:17-18) пешгуиҳо карда буд. Ин пешгӯиҳои Исои Масеҳ албатта дар оянда иҷро мешаванд ва Ӯ гуфт: «Осмон ва замин гузарон аст, лекин каломи Ман гузарон нест.» (Матто 24:35, ва Матто 5:17-18). Ҳар касе ба ин гуфтаҳои дар Инҷил омадагӣ шубҳа кунад ин беҳурматӣ нисбати Худо мебошад. Худо бо гуфтааш меистад Каломи Ӯ абадист, чунки Ӯ ба ҳама чиз қодир аст. Агар абадӣ нест, пас ин Каломи Худо нест. «Каломи Худо, ки зинда аст ва то абад боқист. Зеро ки ҳар ҷисм милси алаф аст, ва ҳар ҷалоли одамӣ – мисли гули алаф; алаф хушк мешавад, ва гули он мерезад; Аммо Каломи Худованд то абад боқист.» (Инҷил, (1) Петрус 1:23-24)
Исои Масеҳ як чанд сухан дар бораи Рӯҳи Худо пешгӯӣ кард ва ин пешгӯиҳо ба Тоҷикон дахл доранд ва таасуфовар аст, ки имрӯзҳо бисёр одамон дар ин бора нодуруст мефаҳманд ва беҳурматӣ зоҳир мекунанд.
«Ва Ман аз Падар илтимос хоҳам кард, ва Ӯ ба шумо Пуштибони дигаре ато хоҳад кард, то ки ҳамеша бо шумо бимонад, яъне Рӯҳи ростӣ, ки ҷаҳон наметавонад Ӯро бипарзирад, зеро ки Ӯро намебинад ва намешиносад; лекин шумо Ӯро мешиносед, зеро ки Ӯ бо шумо мемонад ва дар шумо хоҳад буд.» Инҷили Юҳанно 14:16-17
«Лекин чун Пуштибон, ки Ӯро аз ҷониби Падар назди шумо мефиристам, биёяд, яъне Рӯҳи ростӣ, ки аз Падар содир мегардад, Ӯ бар Ман шаҳодат хоҳад дод.» Инҷили Юҳанно 15:26
«Лекин ба шумо рост мегӯям: рафтани Ман барои шумо беҳтар аст; зеро ки агар Ман наравам, Пуштибон назди шумо нахоҳад омад; ва агар биравам, Ӯро назди шумо мефиристам, ва чун Ӯ ояд, ҷаҳонро бар гуноҳ ва бар адолат ва бар доварӣ мулзам хоҳад кард.» Инҷили Юҳанно 16:7-8
«Лекин чун Ӯ, яъне Рӯҳи ростӣ ояд, шуморо ба тамоми ростӣ раҳнамоӣ хоҳад кард; зеро ки аз Худ нахоҳад гуфт, балки ҳар чи мешунавад, онро хоҳад гуфт, ва аз воқеоти оянда ба шумо хабар хоҳад дод. Ӯ маро ҷалол хоҳад дод, чунки аз он чи аз они Ман аст, гирифта, ба шумо хабар хоҳад дод.» Инҷили Юҳанно 16:13-14
Аз ин суханони Исои Масеҳ чанд чизҳо ба мо маълум мешавад, аввал Рӯҳи ростӣ ин ягон пайғамбари оддӣ ки бояд меомад несн, Ӯ дар бораи Рӯҳи Худо гап мезанад. «Ерусалимро тарк накунед, балки мунтарзири он ваъдаи Падар бошед, ки аз Ман шунидаед; зеро ки Яҳё бо об таъмид медод, лекин шумо, баъд аз чанд рӯз, бо Рӯҳулқудс (Рӯҳи муқаддас) таъмид хоҳед ёфт.» (Инҷил, Аъмол 1:4-5) Исои Масеҳ ин суханонро баъди эҳё ва пеш аз ба осмон рафтанаш ба шогирдонаш таъқид кардааст, Ӯ мегуфт, ки баъди чанд рӯз ваъдаи Падар, яъне Рӯҳи ростӣ меояд. Ҳар шахсе фикр мекунад, ки ин гуфтаҳои Исоро дигар кас ё ин ки баъди чанд муддати тулонӣ гуфтааст, нақшаи Худоро сарфаҳм намеравад. Одамон пайғамбаронро мебинанд ва онҳо ҳамеша сокин намемонанд, фақат Рӯҳи Худо ба ин кор қодир аст, ки дар мо сокин бимонад вале Ӯро дида намешавад. Исои Масеҳ дар бораи Рӯҳи ростӣ нақл мекунад, ки ин Рӯҳ «ҳамеша бо шумо бимонад…Ӯро намебинад …бо шумо мемонад ва дар шумо хоҳад буд.»
Ин Рӯҳи Ростӣ аз куҷо омад? Ин Рӯҳи рости «аз ҷониби Худо» омад ва «аз Падар содир мегардад» дар Аҳди Қадим дар Таврот ва Забур Худо дар як ҷой сокин мешавад (маъбад), вале ин Аҳди Қадим аст ва аз омадани Исои Масеҳ Аҳди Нав сар шуд. Мо имрӯз фақат ба воситаи хуни Исои Масеҳ дар назди Худо тоза шуда метавонем ва ҳар касе, ки ба ин имон орад Рӯҳи Муқаддас дар вай сокин мешавад.(1 Қӯринтиён 3:16; 6:19-20) Мо ба он шоҳидем, ки одамизод чӣ хелкорҳои азимро барои сокин шудани Худо (маъбаде, дар вақти Эзро) ба анҷом расонд, ва дар давраи Исои Масеҳ иҷрои ин пешгӯии сокинии Рӯҳи Худо боз ба тоҷикон наздик мебошад. Ҳозир Худо мехоҳад, ки дар дохили ҳар як каси мо ҷойгир шавад ва мо тоҷикон оё ба ин файзи Худоро қабул кардан тайёрем?
Пеш аз сар шудани ин мавзуъ ба ҷумлаи дигар нигоҳ кардан зарур аст, Исои Масеҳ мегӯяд, ки ин Рӯҳи ростӣ «Ӯ маро ҷалол хоҳад дод». Рӯҳи Худо Исои Масеҳро ҷалол медиҳад, на Худаш, ва маънои ин чунин аст, ки ситоишу ҷалолро ба Исо медиҳад, на ба каси дигар. Павлус аз илҳоми Рӯҳи Худо менависад, «Бинобар ин Худо низ Ӯро (Исои Масеҳ) сарафроз кард ва ба Ӯ номе дод, ки аз ҳар ном болтар аст, то ки ба исми Исои ҳар зонуе ки дар осмон ва бар замин ва зери замин аст, хам шавад, ва ҳар забон эътироф намояд, ки Исои Масеҳ Худованд аст барои ҷалоли Худои Падар.» (Филиппиён 2:9-11).((Ин таълими асосии Масеҳиён аст, ки Исо Худованд аст. Ин калима -«Худованд» ё «устод»-ро зиёда 300 маротиба дар Инҷил нисбат ба Исои Масеҳ истифода кардаанд.))
Иҷрои пешгӯии Исои Масеҳ – Рӯзи Пантикост
Исои Масеҳ дар рӯзи ҷумъаи нек маслуб ё чормех шуд, он рӯз рӯзи иди Фисҳ буд, ки яҳудиён ба хотири аз ғуломии Миср озод шуданошон қурбонӣ мекарданд. Пеш аз шом ҷасади Исо дафн карда шуд (Инҷил, Юҳанно 19:38) ва рӯзи сеюм, яъне рӯзи якшанбе эҳё шуд.((Яҳудиён як қисми рӯзро ҳисоб мекунад, ки як рӯз мешавад. Исои Масеҳ дар рӯзи ҷумъа, шанбе ва якшанбе дафн шуд. Саҳари якшанбе эҳё шуд.)) Дар байни чил рӯз баъд аз эҳё шуданаш Исои Масеҳ Худро ба шогирдонаш зоҳир кард: «Ба онҳо низ, баъд аз азобу уқубаташ, бо далелҳои бисёр Худро зинда нишон дод ва дар давоми чиҳил рӯз ба онҳо зоҳир шуда, дар бораи Малакути Худо сухан гуфт.» (Инҷил, Аъмол 1:3) Ва пеш аз ба осмон сууд карданаш гуфт: «Аммо вақте ки Рӯҳулқудс бар шумо нозил шавад, қувват хоҳед ёфт ва дар Ерусалим ва дар тамоми Яҳуд ва Сомария ва то ақсои дунё шоҳидони Ман хоҳед буд. Ҳамин ки инро гуфт, боло бурда шуд, ва онҳо менигаристанд, ва абре Ӯро аз пеши назари онҳо гиритфа бурд.» (Инҷил, Аъмол 1:8-9)
Рӯзи Пантикост чист?
«Вақте ки рӯзи Пантикост фаро расид,
ҳамаашон якдилона дар як ҷо ҷамъ омаданд.» Аъмол 2:1
Дар оини Яҳудиён се иди бузург, ки бо ҳамдигар алоқамандӣ доранд, яъне иди фиҳс «фатир», иди навбарҳо ва иди ҷунбонидани қурбонӣ (пантикост) вуҷуд дорад. Исои Масеҳ дар рӯзи иди фиҳс маслуб шуд (Инҷил, Юҳанно 18:28 ва Марқӯс 14:1; 14:12), иди фиҳс ва иди фатир якҷоя буданд ва дар он рӯз ба хотираи озодии халқ аз ғуломии Миср қурбониҳои азим мекарданд (Инҷил, Луко 22:1). Иди фиҳс як рӯз аст иди фатир бошад баъди ҳафт рӯзӣ иди фисҳ аст (Таврот, Ибодат 23:4-15), яъне рӯзи аввали иди фатир, як рӯз баъд аз иди фиҳс мебошад.
Исои Масеҳ дар рӯзи ҷумъа (иди фиҳс) маслуб шуд ва дар рӯзи дуюм иди фатир (якшанбе) эҳё шуд. Он рӯз рӯзи дуюми фатир – иди навбарҳо аст (Таврот Ибодат 23:9-11) ва ба ин мақсад Исои Масеҳ навбари мурдагон ҳисоб мешавад: «Аммо Масеҳ аз мурдагон эҳё шуда, навбари мурдагон гардид.» (1) Қӯринтиён 15:20.
«То рӯзи аввали баъд аз ҳафтаи ҳафтум панҷоҳ рӯз бишуморед.»(Таврот, Ибодат 23:16) рӯзи иди ҷунбонидани қурбонӣ, яъне иди Пантикост -тоҷикӣ «панҷоҳа» мешавад. (Шукуров,1969, саҳ. 25)((Пантикост дар забони юнонӣ маънии «50» дорад.)) Ин ваъдаи Падар ва пешгӯии Исои Масеҳ дар он рӯз иҷро шуд, ки он рӯзи тахминан баъди даҳ рӯзӣ ба осмон сууд кардани Исои Масеҳ буд (Аъмол боби 1).
«Вақте ки рӯзи Пантикост фаро расид, ҳамаашон якдилона дар як ҷо ҷамъ омаданд; баногоҳ ғулғулае, мисли садои тундбод, аз осмон баромад ва тамоми хонаро((Аз Луко 24:53 ва Аъмол 7:47, ин хона, маънояш маъбади муқаддаси яҳудиён буд.)) пур кард, ва забонаҳои аз ҳам ҷудое, мисли забонаҳои оташ, ба онҳо зоҳир шуда, якто-якто бар ҳар яке аз онҳо қарор гирифт. Ҳамаашон аз Рӯҳулқудс пур шуданд, ва чун Рӯҳ ба онҳо қудрати такаллум бахшид, ба забонҳои дигар-дигар ба сухан гуфтан шуруъ карданд.
Дар Ерусалим яҳудиён, одамони худотарсе ки аз ҳар халқи зери осмон буданд, сукунат доштанд. Ҳангоме ки он ғулғула баланд шуд, мардуми бисёре ҷамъ омада, дар ҳайрат афтоданд, зеро ки ҳар кас ба забони худаш сухани онҳоро мешунид. Ва ҳам моту мабҳут ва мутааҷҷиб шуда, ба якдигар мегуфтанд: оё ҳамаи инҳо, ки гап мезананд, ҷалилӣ нестанд?
Пас чӣ чуна ҳар яке аз мо сухани онҳоро ба забони зодгоҳи худ мешунавем? Мо, ки Портиён ва Модиён ва Эломиён, ва сокинони байнаннаҳрайн, Яҳудо ва Қаппадукия, Понтус ва вилояти Осиё, Фриҷия ва Памфилия, Миср ва ноҳияи Либия, ки дар наздикии Қурин аст, ва зиёратчиёни румӣ, ҳам яҳудиён ва ҳам онҳое ки чанде пеш дини яҳудиро қабул караанд, ва аҳли Крит ва Арабистон ҳастем, суханони инҳоро аз қибриён Худо ба забонҳои худамон мешунавем.» (Инҷил, Аъмол 2:1-11)
Яҳудиён дар сарзамини Форсҳо
«Аммо вақте ки Рӯҳулқудс бар шумо нозил шавад, қувват хоҳед ёфт…то ақсои дунё шоҳидони Ман хоҳед буд.» (Исои Масеҳ)
Он рӯз рӯзи иди пантикост дар Ерусалим аз тамоми халқи рӯи замин дар баробари яҳудиёни дар исроил зиндагӣ дошта форсизабонон ҳам барои тантана ҷамъ омада буданд. Рӯҳи Худо дар он вақт бар ҳамаи имондорон сокин шуд ва ҳамаи дигар одамон суханони онҳоро бо забони модарии худ мешуниданд.
Он рӯз иҷрои пешгӯии Исои Масеҳ дар бораи нозил шудани Рӯҳи Муқаддас бар ҳамаи имондорон фаро расид ва ин аксуламали ҷазои Худо дар Бобил аст (Таврот, Ҳастӣ 11).
Ҳама муттаҳид шуда бо якдигар сухан мегуфтанд. Рӯҳи Худо дар имондорон зиндагӣ мекард ва онҳо бо забони дил Худоро ситоиш мекарданд, хуш хабари Исои Масеҳ барои ҳамаи халқҳо ба амал омад. Ӯ гуфта буд: «Аммо вақте ки Рӯҳулқудс бар шумо нозил шавад, қувват хоҳед ёфт ва дар Ерусалим ва дар тамоми Яҳудо ва Сомария ва то ақсои дунё шоҳидони Ман хоҳед буд.» (Аъмол 1:8) Ин шарт набуд, ки имондорон забони Ибрӣро ёд гиранд ва бо ин забон Худоро ситоиш кунад, бар аъкс, онҳо бо забони худашон бо Худои зинда ҳамсуҳбат шуданд ва ҳам Рӯҳи Худо дар ботинашон зиндагӣ мекард. Аз рӯи матни китоб дар он рӯз халқҳои гуногун дар як ҷо ҷамъ омада имон оварданд ва ҳамаи онҳо баъдан ба зодгоҳҳои худ баргашта ин хабари хушро паҳн мекунанд.
Дар рӯзи иди пантикост дар Ерусалим киҳо онҷо буданд? «Мо, ки портиён ва модиён ва эломиён, ва сокинони байнаннаҳрайн…ҳам яҳудиён ва ҳам онҳое ки чанде пеш дини яҳудиро қабул караанд, ва аҳли Крит ва Арабистон ҳастем, суханони инҳоро аз қибриён Худо ба забонҳои худамон мешунавем.» Шумораи бисёре аз ҷоиҳои паҳлавӣҳо буданд, чунки шумораи онҳо: – «тақрибан се ҳазор нафар ба онҳо ҳамроҳ шуданд.» (Аъмол 2:41)
Дар рӯйхат понздаҳ макон нишон дода шудааст ва ин аҷоиб аст ҳамаи вилоятҳои дар қаламрави Рум ба монанди Сатрапҳо давлати Дорои Як, ки онро ташкил мекард. Дорои Як «тамоми худуди давлати ягонаи ҷаҳонӣ ба Сатрапҳо тақсим карда шуд.» (Умарзода, 2006, саҳ. 273) ва ин равиш то давлати юнон дохил мешуд, дар он ҷоиҳо ҷои якум ба тоҷикону форсҳо тааллуқ дошт: «Портиён, Модиён, ва Эломиён ва сокинони байнаннаҳрайн». Барои чӣ онҳо дар ҷои якум буданд? Мумкин он ба сабаби бисёр буданашон бошад, чунки яҳудиён дар он ҷо аз вақти Аҳди Қадим сукунат доштанд ва агар ба 15 вилоят тақсим шуда бошанду аз ҳар вилоят 200 нафарӣ ҷамъ омада бошанд аз ин лиҳоз дар ҷои якум будани форсҳою тоҷикон бесабаб нест. Аз рӯи ин ҳисоб тахмин кардан мумкин аст ки намояндагони аз ҷоҳои паҳлавӣҳо қариб ҳазор имондор буданд.