Боби якуми Юнус
Юнус пас аз даъвати Худо гурехт. Худованд бо Юнус, писари Амитай, сухан гуфт. Ин як шарафи бузург аст — шунидани овози Худо ва гирифтани вазифаи мустақим аз Ӯ. Мо намедонем, ки ин вохӯрӣ чӣ гуна рух дод, аммо маълум аст, ки ин ибтикори Худо буд. Ӯ интихоб кард, ки ба Юнус сухан гӯяд ва ӯро барои иҷрои иродаи Худ истифода барад. Ин нишон медиҳад, ки ҳар даъвати илоҳӣ ҳамеша ҳам бо қудрат ва ҳам бо мақсад меояд.
Дар Аҳди Қадим Худо бо роҳҳои гуногун бо одамон сухан мегуфт. Дар мавриди Юнус, Ӯ на танҳо фармон дод, балки ба назди ӯ омад ва самимона сӯҳбат кард. Худо дар дини Библиявӣ танҳо амр намекунад, балки бо шахсият ва ботини инсон кор мекунад — Ӯ бо Рӯҳулқудс ба қалби паёмбар таъсир мерасонад ва каломи зинда мебахшад. Илҳом дар Китоби Муқаддас — на фақат ирсоли паём, балки шомили муносибати наздик ва шахсӣ бо Худо мебошад.
1 Ва каломи Худованд ба самъи Юнус ибни Амитай расид, ки мегуфт: 2 «Бархез, ба Нинве — шаҳри бузург — бирав ва дар он мавъиза намо, зеро ки бадкории онҳо то ба пеши Ман баромадааст». Гурехтани Юнус. Тӯфони бузурге бар баҳр. 3 Ва Юнус бархост, то ки аз пеши Худованд ба Таршиш
бигрезад; ва ба Ёфӯ омада, киштие ёфт, ки ба Таршиш рафтанӣ буд, ва киропулии онро дода, савор шуд, то ки ҳамроҳи онҳо аз пеши Худованд ба Таршиш биравад. (1:1-3 KM99)
Юнус даъвати Худоро фаҳмид, аммо онро напазируфт. Ӯ медонист, ки Худо чӣ мехоҳад — рафтан ба Нинве ва эълони доварии Ӯ ба он халқ. Аммо ин барояш писанд набуд. Мумкин аст ӯ онҳоро сазовори раҳмат намешумурд ё тарс дошт. Ба ҷои итоат, Юнус тасмим гирифт, ки гурезад — на фақат аз вазифа, балки аз ҳузури Худо.
Фикр кардан, ки аз ҳузури Худо метавон гурехт, нодонӣ аст. Ҳузури Ӯ ҳар ҷо ҳаст. Аммо Юнус ба тарзе амал кард, ки чунин гумон мекард. Ӯ поён рафт — аввал ҷисман, сипас рӯҳан. Ӯ ба Ёфӯ рафт, киштиро ёфт, чипта харид ва ба самти муқобили Нинве — Таршиш — ҳаракат кард. Ин тасмим нишон медиҳад, ки инсон метавонад иродаи Худоро рад кунад, аммо наметавонад аз он пинҳон шавад.
Юнус 1:1–3 — Даъвати Худо ба Юнус
Худованд бо Юнус, писари Амитай, сухан гуфт. Ин як шарафи бузург аст — шунидани овози Худо ва гирифтани вазифаи мустақим аз Ӯ. Мо намедонем, ки ин вохӯрӣ чӣ гуна рух дод, аммо маълум аст, ки ин ибтикори Худо буд. Ӯ интихоб кард, ки ба Юнус сухан гӯяд ва ӯро барои иҷрои иродаи Худ истифода барад. Ин нишон медиҳад, ки ҳар даъвати илоҳӣ ҳамеша ҳам бо қудрат ва ҳам бо мақсад меояд.
Дар Аҳди Қадим Худо бо роҳҳои гуногун бо одамон сухан мегуфт. Дар мавриди Юнус, Ӯ на танҳо фармон дод, балки ба назди ӯ омад ва самимона сӯҳбат кард. Худо дар дини Библиявӣ танҳо амр намекунад, балки бо шахсият ва ботини инсон кор мекунад — Ӯ бо Рӯҳулқудс ба қалби паёмбар таъсир мерасонад ва каломи зинда мебахшад. Илҳом дар Китоби Муқаддас — на фақат ирсоли паём, балки шомили муносибати наздик ва шахсӣ бо Худо мебошад.
1 Ва каломи Худованд ба самъи Юнус ибни Амитай расид, ки мегуфт: 2 «Бархез, ба Нинве — шаҳри бузург — бирав ва дар он мавъиза намо, зеро ки бадкории онҳо то ба пеши Ман баромадааст». Гурехтани Юнус. Тӯфони бузурге бар баҳр. 3 Ва Юнус бархост, то ки аз пеши Худованд ба Таршиш бигрезад; ва ба Ёфӯ омада, киштие ёфт, ки ба Таршиш рафтанӣ буд, ва киропулии онро дода, савор шуд, то ки ҳамроҳи онҳо аз пеши Худованд ба Таршиш биравад. (1:1-3, KM99)
Юнус даъвати Худоро фаҳмид, аммо онро напазируфт. Ӯ медонист, ки Худо чӣ мехоҳад — рафтан ба Нинве ва эълони доварии Ӯ ба он халқ. Аммо ин барояш писанд набуд. Мумкин аст ӯ онҳоро сазовори раҳмат намешумурд ё тарс дошт. Ба ҷои итоат, Юнус тасмим гирифт, ки гурезад — на фақат аз вазифа, балки аз ҳузури Худо.
Фикр кардан, ки аз ҳузури Худо метавон гурехт, нодонӣ аст. Ҳузури Ӯ ҳар ҷо ҳаст. Аммо Юнус ба тарзе амал кард, ки чунин гумон мекард. Ӯ поён рафт — аввал ҷисман, сипас рӯҳан. Ӯ ба Ёфӯ рафт, киштиро ёфт, чипта харид ва ба самти муқобили Нинве — Таршиш — ҳаракат кард. Ин тасмим нишон медиҳад, ки инсон метавонад иродаи Худоро рад кунад, аммо наметавонад аз он пинҳон шавад.
Даъвати Худо ҳамеша бо вуқӯъ ва таъхирнопазир аст. Вақте Ӯ мегӯяд: «Бирав», Ӯ дар назар дорад, ки фавран биравӣ. Аммо Юнус инро ба таъхир андохт ва хост аз ӯҳдааш гурезад. Вай худро боэътимод ҳис кард ва фикр кард, ки бе ӯ низ кор меравад. Вале Худо пайравони комилан итоаткор мехоҳад.
Мисли Юнус, мо ҳам метавонем даъватро шунавем, аммо бепарво бошем. Мумкин аст мо низ фикр кунем, ки ягон одам ё халқ сазовори раҳмат нест. Аммо раҳмати Худо бепоён аст, ва Ӯ мехоҳад, ки мо онро бирасонем — на ба интихоби худ, балки ба иродаи Ӯ.
Савол барои андеша:
• Худо имрӯз ба ту чӣ мегӯяд?
• Оё касе ҳаст, ки бояд бо ӯ сӯҳбат кунӣ?
• Оё амале ҳаст, ки Худо мехоҳад ту онро барои Ӯ анҷом диҳӣ?
Худовандо, бигзор ман овози Туро бишнавам ва тобеъ бошам. Ба ман ҷуръате деҳ, ки ҳатто вақте иродаи Ту ба ман осон нест, ман аз он нагурезам. Ба ман қувват деҳ, ки бо дили омода ва самимӣ хидмат кунам.
1:4–7 – Худсарии Юнус ва Тӯфони Худо
Худо ба гурехтани Юнус посух медиҳад. Ӯ тӯфон мефиристад, то Юнусро бедор кунад. Аммо Юнус ба қаиқ савор шуда, хоб меравад. Ӯ хуб медонад, ки чӣ кор мекунад, вале парвое надорад. Ӯ аз амри Худованд сарпечӣ мекунад.
Дар ин саҳна, мардони беимон мисли мӯъминон ҷавоб медиҳанд, дар ҳоле ки Юнус мисли беимон ҷавоб медиҳад. Ӯ парвое надорад, ки киштӣ ба фалокат дучор мешавад ё тӯфон фаро мерасад. Ӯ танҳо мехоҳад хоб кунад.
Мардони киштӣ худоёни худро фарёд мезананд ва ҳар чизеро, ки метавонад ба наҷоти киштӣ халал расонад, аз он берун мепартоянд. Онҳо мисли одамони ҷиддӣ ва масъулиятшинос рафтор мекунанд. Аммо Юнус парвое надорад: вай хоб аст. Ӯ на дуо мекунад, на ба касоне, ки дар тарсанд, кӯмак мекунад. Капитани киштӣ ӯро бедор мекунад ва хоҳиш мекунад, ки ба Худои худ дуо кунад, то шояд ҳамаи онҳо наҷот ёбанд.
Шумо ба эҳсосот ва вокунишҳои дигарон чӣ гуна муносибат мекунед? Оё шумо дард ва ташвиши онҳоро мебинед? Забурнавис мегӯяд: “Ҳар андӯҳатонро ба Худованд вогузоред, зеро Ӯ ғами шуморо мехӯрад” (Забур 54:22). Даъват ба Худо ва вогузоштани нигарониҳоямон ба Ӯ — посухи дуруст аст. Мо ҳамчун имондорон метавонем ба касоне, ки метарсанд ва нигаронанд, кӯмак расонем. Мо метавонем дуо кунем ва бо онҳо бошем. Юнус ҳеҷ кадоме аз ин корҳоро накард ва ба Худо итоат нанамуд.
Худо соҳибихтиёр аст ва баъзан иродаи Ӯ чизест, ки гурехтан аз он ғайриимкон аст. Аҳамият диҳед, ки Худо дар тамоми вазъиятҳое, ки Юнус аз сар мегузаронад, фаъолона ҳузур дорад. Иродаи Худо ҳамеша ба инсонҳо равобити шахсӣ ва зинда дорад. Иродаи Ӯ мисли тақдир нест — ки гӯё ногаҳон ба сари кас меояд. Иродаи Худо ба таври шахсӣ ба ҳар яки мо дахл дорад. Мо ба он чӣ гуна муносибат мекунем? Баъзеҳо ба тақдир бо таслим ва беаҳамиятӣ ҷавоб медиҳанд, аммо мо бояд ба иродаи Худо бо дуо, амал ва иштироки фаъолона посух диҳем.
Мо мебинем, ки тӯфон ба амри Худо итоат мекунад, мардони киштӣ ба ҳолати офаридкардаи Ӯ посух медиҳанд. Ҳатто киштӣ (1:4) омода аст иродаи Худоро қабул кунад — аммо на Юнус. Ӯ худро аз ҳама болотар мешуморад ва дар зери қаиқ пинҳон мешавад. Аммо капитани киштӣ ӯро бедор мекунад. Ҳатто капитан мехоҳад Худоро бишиносад ва ба Ӯ рӯ оварад. Ҳамаи онҳо чунон вокуниш нишон медиҳанд, ки як мӯъмин бояд диҳад — аммо мӯъмин ба Худо ҳама чизро сарфи назар мекунад. Мо кай мисли Юнус мешавем? Оё мо низ ба Худованд ва он чӣ Ӯ аз мо мехоҳад, бепарвоӣ мекунем?
Худовандо, дилеро, ки дар ман сахт гаштааст, бишкан. Бигзор худсарӣ накунам ва иродаи Туро нодида нагирам. Ба ман кумак деҳ, ки бо эҳсос, амал ва иродаи худам ҷавоби дуруст диҳам. Худовандо, бар зидди нохоҳии ман амал кун.
Юнус 1:7–16 – Ҷавоби худбинонаи Юнус
Мардон дар қаиқ мехоҳанд бифаҳманд, ки чаро ҳамаи ин рӯй дода истодааст, бинобар ин қуръа меандозанд. Қуръа ба Юнус меафтад, ва онҳо аз ӯ мепурсанд, ки ӯ кист. Ба ҷавоби ӯ гӯш диҳед:
1:9 – Ва ӯ ба онҳо гуфт: «Ман ибрӣ ҳастам ва аз Худованд, Худои осмон, ки баҳру хушкиро офаридааст, метарсам».
Ҷавоби ӯ боис мешавад, ки дар дили мардон тарси бештаре пайдо шавад. Юнус суханашро бо худбинӣ мегӯяд. Калимаҳояш фиребандаанд, зеро ӯ дар ҳақиқат дар он лаҳза аз Худо наметарсид ва ба Ӯ итоат намекард. Ӯ мегӯяд, ки аз Худо метарсад, вале амалҳояш инро тасдиқ намекунанд. Дар он лаҳза ӯ ҳеҷ чиз намекард, ки ҳақиқатан тарс ва парастиши Худоро нишон диҳад — ӯ танҳо худро эҳтиром мекард.
Мардон мефаҳманд, ки ӯ аз Худо мегурезад, ва боз мепурсанд, ки чӣ кор кардааст. Онҳо дарк мекунанд, ки тӯфон ба хотири Юнус омадааст. Тавре ки Юнус гуфт, Худованде, ки баҳрро офаридааст — ҳоло дар зери ғазаби Ӯ мебошанд, ва ҳама ба хушкӣ расидан мехоҳанд.
Юнус айбро ба дӯш мегирад ва иқрор мешавад, ки сабаби ин мушкилот ӯст. Аммо тавба намекунад. Ӯ танҳо мефаҳмонад, ки чӣ гуна ба ин вазъ овардааст. Ӯ барои кумак ҳеҷ амал намекунад — ба шиноварӣ намеравад, коғазҳоро барнамедорад, дуо намекунад. Ӯ мегӯяд: «Маро ба баҳр партоед, ва ҳамааш ором мешавад». Ӯ тайёр аст бимирад, вале на ба Худо итоат кунад.
Дар ҳамин ҳол, мардон аз Худо метарсанд ва ба Ӯ дуо мекунанд. Онҳо барои раҳмату роҳнамоӣ нола мекунанд. Онҳо Худоро мехонанд, дар ҳоле ки Юнус аз Ӯ рӯй мегардонад ва бо Ӯ ҳарф намезанад.
Мо мебинем, ки сарфи назар аз дилсардии Юнус, Худо дар дили дигарон амал мекунад. Чӣ парадокс! Онҳое ки паёмбар нестанд — ҳассостар ва худогоҳтаранд. Худо ба дил нигоҳ мекунад — ӯ фурӯтаниро мебинад ва ғурурро фош месозад. Ӯ ба касоне кумак мекунад, ки бо дили кушода назди Ӯ меоянд.
Ниҳоят, мардон Юнусро ба баҳр мепартоянд. Онҳо Худовандро мехонанд, қурбонӣ меоранд ва назр мекунанд. Онҳо роҳи дурустро меҷӯянд. Худо онҳоро наҷот медиҳад ва тӯфонро қатъ мекунад. Онҳо тарзи доварии Худоро мебинанд — ва инчунин марҳаматашро эҳсос мекунанд.
Парвардигоро, бигзор ман дар ҳақиқат аз Ту битарсам — бо дилам ва аъмолам. Маё, ки беимон бошам ва танҳо суханони диниро гӯям. Фаъолона дар тамоми ҳаёти ман амал кун, то ман бо Ту ва барои Ту зиндагӣ кунам.